مجازات کلاهبرداری اینترنتی در ایران | قانون جدید، مراحل شکایت و جزئیات
کلاهبرداری اینترنتی یکی از مهمترین جرائم رایانهای در ایران است که هر سال تعداد زیادی از کاربران قربانی آن میشوند. این نوع کلاهبرداری معمولاً از طریق درگاههای جعلی، ایمیلها و پیامکهای فریبنده یا سایتهای تقلبی رخ میدهد. قانونگذار در ایران برای مقابله با این جرم، مجازاتهای سنگینی از جمله حبس، رد مال و جزای نقدی در نظر گرفته است.
تعریف کلاهبرداری اینترنتی
کلاهبرداری اینترنتی جرمی است که در بستر فضای مجازی و با استفاده از رایانه یا سامانههای مخابراتی انجام میشود. در این جرم، فرد مجرم با روشهای متقلبانه، اعتماد قربانی را جلب میکند و از طریق فریب او، مال یا منفعتی غیرقانونی به دست میآورد.
نمونههای رایج کلاهبرداری اینترنتی:
ارسال پیامک یا ایمیل جعلی برای دریافت اطلاعات بانکی
طراحی سایت مشابه درگاههای بانکی (فیشینگ)
تبلیغات دروغین فروش کالا یا خدمات در شبکههای اجتماعی
ایجاد حساب کاربری جعلی در اپلیکیشنها یا پیامرسانها برای سوءاستفاده مالی
قوانین مرتبط با کلاهبرداری اینترنتی
ماده ۱۳ قانون جرائم رایانهای (۱۳۸۸)
هر کس به طور غیرمجاز از سامانههای رایانهای یا مخابراتی با تغییر، حذف، توقف دادهها یا مختل کردن سامانه، مال یا منفعتی تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن، به:
حبس از ۱ تا ۵ سال
یا جزای نقدی
یا هر دو محکوم میشود.
ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیک (۱۳۸۲)
اگر جرم در بستر معاملات الکترونیکی رخ دهد، مثلاً با سوءاستفاده از دادهها یا سیستمها در خرید و فروشهای اینترنتی:
حبس از ۱ تا ۳ سال
و جزای نقدی معادل مال تحصیلشده در نظر گرفته میشود.
ماده ۷۴۱ قانون مجازات اسلامی (اصلاح شده ۱۴۰۳)
در اصلاحات جدید، جزای نقدی برای کلاهبرداری رایانهای بین:
۱۶۵,۰۰۰,۰۰۰ تا ۸۲۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال تعیین شده است.
همچنین بسته به شدت جرم، مجازات حبس بین ۱ تا ۵ سال نیز اعمال میشود.
مراحل شکایت از کلاهبرداری اینترنتی
اگر قربانی کلاهبرداری اینترنتی شدید، میتوانید مراحل زیر را دنبال کنید:
جمعآوری مدارک
پرینت تراکنشهای بانکی
پیامکها یا ایمیلهای مرتبط
آدرس سایت یا درگاه جعلی
گزارش به پلیس فتا
اولین مرجع رسیدگی به جرائم اینترنتی پلیس فتا است. آنها اطلاعات فنی را بررسی و متخلف را شناسایی میکنند.
مراجعه به دادسرای جرائم رایانهای
برای طرح شکایت رسمی باید به دادسرای ویژه جرائم سایبری مراجعه کنید.
تنظیم شکوائیه
میتوانید خودتان شکایت را تنظیم کنید یا از وکیل متخصص جرائم سایبری کمک بگیرید.
طی مراحل دادرسی
بررسی مدارک توسط بازپرس
احضار متهم
صدور کیفرخواست
اجرای حکم شامل بازگرداندن مال، حبس یا جزای نقدی
شرایط تشدید یا تخفیف مجازات
تشدید مجازات:
اگر جرم سازمانیافته باشد.
اگر تعداد قربانیان زیاد باشد.
اگر مبلغ کلاهبرداری بالا باشد.
تخفیف مجازات:
در صورت رضایت شاکی.
در صورت بازگرداندن مال.
امکان تعلیق مجازات در موارد خاص.
جمعبندی
کلاهبرداری اینترنتی از جرائم جدی در ایران است که قانونگذار برای آن مجازاتهای سنگین در نظر گرفته است: حبس، جزای نقدی و رد مال. اگر قربانی این جرم شدید، بهتر است در سریعترین زمان ممکن به پلیس فتا و دادسرای جرائم رایانهای مراجعه کنید تا اموالتان بازگردانده شود و مجرم تحت تعقیب قانونی قرار گیرد.
سوالات متداول درباره کلاهبرداری اینترنتی
۱. مجازات کلاهبرداری اینترنتی در ایران چیست؟
حبس از ۱ تا ۵ سال، جزای نقدی تا ۸۲۵ میلیون ریال و رد مال به صاحب آن.
۲. اولین اقدام در صورت کلاهبرداری اینترنتی چیست؟
جمعآوری مدارک و مراجعه به پلیس فتا.
۳. آیا میتوان بدون وکیل شکایت کرد؟
بله، اما در پروندههای پیچیده یا مبالغ بالا، داشتن وکیل متخصص توصیه میشود.
۴. آیا امکان بازگشت پول وجود دارد؟
بله، دادگاه علاوه بر مجازات متهم، او را به بازگرداندن مال نیز محکوم میکند.
۵. آیا جرم کلاهبرداری اینترنتی قابل گذشت است؟
بله، با رضایت شاکی امکان تخفیف یا توقف مجازات وجود دارد.
۶. تفاوت کلاهبرداری اینترنتی با هک چیست؟
هک همیشه جرم است ولی لزوماً با انگیزه مالی انجام نمیشود؛ کلاهبرداری اینترنتی هدف مستقیم مالی دارد.


